Hayvan sevgisi, hayvanlar ile kurulan iletişim ve onlar ile kurulan güçlü bağ kişinin ruh sağlığını doğrudan etkiler. Yapılan araştırmalara göre hayvan sevgisi ve bakımının pek çok psikiyatrik bozuklukta, yas ve kayıp süreçlerinde özellikle depresyon tedavisinde kişinin iyileşme sürecine önemli katkıları var. Fakat buna karşılık ‘Özgül Fobilere’ sahip birçok insan bulunmaktadır. Ne yazık ki çeşitli özgül fobilere sahip olanlar toplum tarafından çoğu kez kırıcı tepkilere maruz kalıyorlar. En sık karşılaştıkları tepkiler ‘Seni yemez, o senden korkuyor, küçücük şey ne yapabilir sana, üf bundan mı korkuyorsun, çok komiksin, o senden daha zararsız’ bunun gibi birçok kırıcı sözler. Hayvanlara karşı fobilere sahip olabilirsiniz, bu sizin hayvan sevginiz olmadığı anlamına gelmez. Seçim şansı olsaydı sanırım kimse kendine fobi seçmezdi yani fobisi olan birine bu onun seçimiymiş gibi tepkiler göstermemiz oldukça empatisiz ve kırıcıdır. Fobilere sahip olmayan bireylerin hayvanlara karşı gösterdikleri sevgi, empati ve saygıyı aynı şekilde insanlara karşıda göstermeleri gereklidir.
Hayvanlara sevgi, saygı ve empati
İnsanlara da sevgi, saygı ve empati
Hayvan sevgisinin aşılanmasında ve bazı özgül fobilerin önüne geçilmesinde ebeveynlerin rolü büyüktür. Ebeveynlerin dikkat etmesi gereken nokta; çocuklarda ‘sosyal öğrenme kuramı’ olumlu ya da olumsuz davranış kalıplarını taklit yoluyla öğrendikleridir. Ebeveynlerin dokunduğu yada sevdiği bir şey çocuğa da güvenli gelir. Bu yüzden ebeveynlerin bu konuya dikkat etmeleri gereklidir.
Özgül Fobi Nedir ?
Kedi, köpek, böcek, örümcek, iğne yapılması, kan görme, uçakla seyahat etme, yüksek yerler gibi özgül bir nesne veya duruma karşı yoğun, akılcı olmayan ve ısrarlı endişe duyulması ve bu durumlardan kaçınılması olarak tanımlanabilir.
Belirtileri ?
Kişi korkusunun aşırı veya anlamsız olduğunu bilir ancak fobik durumla karşılaştığında yoğun anksiyete belirtileri ortaya çıkarır. Kişinin kalbi hızla çarpar, nefesi daralır, göğsü sıkışır, titreme/terleme olur, bayılacak gibi olma, sık idrara gitme isteği olur… Bu özgül nesne veya durum olmadığında hiçbir rahatsızlık hissetmez. Sık karşılaşılan nesnelere veya durumlara olan fobiler yaşantıyı çok kısıtlayabilir. Sokakta sıklıkla karşılaşılabilecek kedi, kopek gibi hayvanlar, evden çıkıp işe gidilmesine veya o hayvanların bulunabileceği bir arkadaş ortamına girilmesine engel olabilir.
Sebepleri ?
Özgül fobilerin nasıl ortaya çıktığı konusunda tek bir açıklama yoktur, doğuştan getirdiğimiz genetik özellikler kadar edindiğimiz deneyimler ve çevre etkisi de önemlidir. Klasik koşullanmanın ve gözlemsel öğrenmenin psikolojik etken olabileceği düşünülmektedir. Özgül fobiler, toplumda her 100 kişiden 3’ünde görülür. Birçok hasta korkularının çocukluğundan beri olduğunu, az bir kısmı ise ergenlik döneminden sonra oluştuğunu söyler.
Tedavi ?
-Bilişsel davranışçı terapi (BDT) / davranışçı modelinde kaçınılan uyaranla imajinal/simgesel veya gerçek yaşamda aşamalı yüzleşme (exposure) ile çalışılır.
-İlaçların özgül fobi tedavisinde kullanımları ise oldukça sınırlıdır.
Uzman Klinik Psikolog NİDA BAL